Türkiye'den Almanya'ya mektup

Yurtdışında yaşayan Türkiye’lilerin oy kullanma hakkı 1961’den 1987’ye 26 yıl unutuldu. O yıl, 3377 sayılı yasayla, Anayasa’nın 67/2. maddesi ile 'Yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının oy hakkını kullanabilmeleri amacıyla kamu uygulanabilir tedbirleri belirler.' hükmü getirilir.

İlk düzenleme ancak 1995’de 4125 sayılı yasa ile yapıldı. Bu yasanın geçici 2. maddesinde 'Bu kanunun yayımından sonra yapılacak ilk milletvekili genel seçimi için yurt dışında vatandaşlarımızın oturdukları ülkelerde oy kullanmaları, serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy açık sayım ve döküm esaslarına göre YSK’nun yönetiminde gerçekleştirilir.' denildi. Bu konuda öngörülen düzenlemelerin yapılması beklenirken, aynı yasada yer alan 'Bu seçimlerin yurtdışında gerçekleştirilmesi konusunda fiili veya hukuki herhangi bir engelin görülmesi durumunda 1961 yıl ve 298 sayılı kanunun gümrük kapılarında oy vermeye ilişkin 94.madde hükmü uygulanır.' hükmü baz alındı.

Yüksek Seçim Kurulu (YSK) 329 No’lu Karar (Genelge) ile 'Oy verme gözönüne alındığında, yurt dışındaki vatandaşlarımızın oturdukları ülkelerde sağlıklı ve düzenli bir biçimde oy kullanabilmeleri için gerekli düzenlemesine olanak bulunmadığı gibi, kimi ülkelerde kendi mevzuatlarına göre güvenlik nedeniyle seçim yapılmasına izin verilmeyeceğini belirtmeleri karşısında, yurt dışında mukim vatandaşlarımıza oturdukları ülkelerde oy kullandırılmasının fillen ve hukuken mümkün bulunmadığı sonucuna' vardı.

Bülent Ecevit ve 91 milletvekilinin 81 sayfalık iptal başvurusunu Anayasa Mahkemesi (AYM) 18.11.1995 ve 1995/59 esas ile 'Bu düzenlemenin bir yetki devri olmadığı ve bu nedenle de Anayasa’ya aykırı olmadığına' şeklinde bir karar verdi. Ancak bu karardaki Başkan Yekta Güngör Özden’in 'Kendi yapması gerekenleri bir yetki devriyle YSK’na devretmesi, Anayasa’nın 67. ve 6. maddelerine açıkca aykırıdır.' dedi. Üye Ahmet Necdet Sezer’in 'Anayasa’da yurt dışındaki vatandaşların oy kullanma hakkını kullanabilmeleri amacıyla uygulanabilir tedbirleri yasa ile alınması gerektiğini belirtmiş olmasına karşın, geçici 2. maddede bu konuda hiçbir tedbir öngörülmemiş, böylece düzenleme yetkisi YSK’na devredilmiş.' şeklinde dikkat çekici 'karşı oy' yazıları yazdılar. Bu verilen kararda bir kolaycılığa kaçıldığını gösteriyordu.

Bukez2008’de 5790 sayılı yasa 94/a maddesi 'Yurt dışı seçmenlerin sandık, mektup, gümrük kapılarında (....) hangisine göre oy kullanacağı, yabancı ülkenin durumuna göre Dışişleri Bakanlığı’nın görüşünü alarak YSK karar verir.' hükmünü yinelendi. YSK 94/b’ deki 'mektupla oy yollama' yönteminde ısrar etti. Kemal Kılıçdaroğlu ve Hakkı Suha Okay’ın 'Mektupla oy kullanma yöntemi, serbestlik ve gizlilik ile bağdaşmamakta ve dolasıyla dürüstlük ilkesine de aykırı düşmektdir.' şeklindeki itirazını yerinde gören AYM 'Seçim için aranan serbestlik ve gizlilik ilkelerini sağlamaya elverişli bulunmayan mektup yöntemiyle oy kullanmasına ilişkin yasayı Anayasa’nın 67. maddesine aykırı bularak 'yürürlüğün durdurulmasına, 29.5.2008 ve 2008/113 sayılı kararla oybirliğiyle karar verdi.

9 Nisan 2010’da Cumhurbaşkanı Gül onayı ile yürürlüğe giren 5980 sayılı 'Seçimlerin Temel Hükümlerine Dair Yasa' yutdışındaki Türkiyeli’lerin oy kullanma hakkına yine yer vermedi. Buna karşılık, güneşin batmasından sonra 2 saat propaganda olanağı yaratılması, propaganda yaparken Türkçe dışındaki dillerin kullanılmasına hapis cezası verilmemesi ve oy zarflarının 15X21 cm. Olarak belirlenmesi türünden düzenlemeler öngörüldü.

2011’de, Türkiye’den işçilerin resmen Almanya’ya gitmesinin 50.yılında, yurtdışında yaşayan Türkiye yurttaşları genel ve yerel seçimlerde oy kullanılamıyor! Oy kullanması için olumlu görüş belirten siyasi partilerde bence 'mış' gibi yapıyorlar.

Oy hakkı bir temel insanlık hakkıdır. Kökleri Türkiye olan Almanya’daki yurttaşların bu hakkı 50 yıl kullanamazken, demokrasiye geçişi şunun şurasında 20 yılı doldurmayan Bulgaristan’ın, Türkiye’li Bulgarlara 3 kez Türkiye’de oy kullandırmış olması, sizin/onun/benim kısaca hepimizin içimizi sızlatmıyor mu?

Kenan Mortan